قوز کمر و پشت (کیفوز) عبارت است از انحنای غیرطبیعی قسمت بالایی ستون فقرات که باعث میشود کمر قوس‌دارتر از حد معمول به نظر بیاید و همچنین دچار درد و سفتی شود.
هرکسی ممکن است به قوز کمر دچار شود این عارضه اغلب ناشی از وضعیت بد قرارگیری بدن یا وجود مشکلی در ساختمان ستون فقرات است.
علائم و نشانه ها
آشکارترین علامت وجود قوز پشت، هلالی شکل بودن پشت است. وجود قوس شدید در قسمت بالایی ستون فقرات، باعث خم شدن بالا تنه فرد به جلو میشود.
ممکن است فرد مبتلا علاوه بر داشتن پشت خمیده شکل، علائم زیرا را هم داشته باشد:
• درد ملایم تا شدید در پشت
• درد گرفتن پشت در هنگام حرکت
• خستگی
• وجود حساسیت به لمس و سفتی در ستون فقرات
• رو به جلو خم شدن سر
• درد سینه و مشکل تنفس (در موارد شدید)
• بالاتر بودن یکی از شانه‌ها از دیگری
• سفتی عضلات همسترینگ (عضلات پشت ران‌ها)
همچنین پشت فرد، بسته به شدت هلالی بوده ستون فقرات، خمیده یا قوزدار نیز به نظر می‌رسد.
علت ها و دلایل
قوز کمر می‌تواند به دلایل زیر بروز کند:
• بد قرار گرفتن بدن در یک دوره طولانی، که یکی از دلایل شایع قوز کمر است. قرارگیری مداوم بدن در حالت خمیده عوارض زیادی دارد، که ضعیف شدن عضلات و رباط‌های کمر و افزایش قوس ستون فقرات نمونه‌هایی از آن هستند.
• وجود مشکلی در ساختمان ستون فقرات. چندین عارضه وجود دارد که ساختمان ستون فقرات را درگیر می‌کنند، مانند، ورم مفاصل، پوکی استخوان، کیفوز شوئرمن، شکستگی‌های ستون فقرات، اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره)، نوروفیبروماتوز و اسپینا بیفیدا.
• قوز پشت مادرزادی، که به معنی وجود قوز کمر در هنگام تولد است. این مورد کمیاب‌ترین نوع قوز کمر غیرطبیعی است که ناشی از رشد غیرطبیعی ستون فقرات در رحم است.
تشخیص
در طول معاینه فیزیکی، فیزیوتراپیست قدتان را چک می‌کند و ممکن است از شما بخواهد که از کمر به طرف جلو خم شوید و در همان حال از کنار، ستون فقراتتان را مشاهده کند. در صورت وجود قوز کمر و پشت، در این وضعیت هلالی شکل بودن قسمت بالایی پشت آشکارتر میشود. همچنین معمولاً پزشک برای چک کردن رفلکس‌ها و قدرت عضلاتتان یک معاینه عصبی هم از شما به عمل می‌آورد.
بسته به علائم و نشانه‌هایتان، ممکن است به عکس رادیولوژی، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی یا آزمایش‌های عصبی نیاز داشته باشید.
راه ها و روش های درمان
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی گزینه درمانی مفید و مهمی برای قوز کمر است. این شیوه خصوصاً برای موارد قوز کمر وضعیتی مفید است، زیرا فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند که یاد بگیرید چگونه وضعیت قرارگیری بدنتان را اصلاح کنید و عضلات ستون فقراتتان را تقویت نمایید. البته، فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به موارد قوز کمر ساختاری ، مانند قوز کمر شوئرمن ناشی از شکستگی‌های ستون فقرات هم توصیه میشود.
درمان فیزیوتراپی به میزان قوس کمر و علائمتان بستگی دارد.
در اکثر افراد مبتلا به قوز پشت، فیزیوتراپی به تقویت عضلات پشتیبان ستون فقرات و اصلاح وضعیت بد قرارگیری بدن کمک می‌کند. در موارد شدیدتر یا هنگامی که قوز کمر به سرعت در حال وخیم‌تر شدن است، ممکن است برای پیشگیری از انحنای بیشتر کمر نیاز به پوشیدن بریس ستون فقرات و یا حتی انجام عمل جراحی ستون فقرات باشد.
در چنین مواردی، فیزیوتراپی پس از عمل جراحی آغاز میشود تا به روند بهبودی کمک کرده و سرعت آن را افزایش دهد.
اگر چه برنامه فیزیوتراپی متناسب با نیاز شما طراحی میشود، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
• انجام انواعی از تمرینان حرکتی برای کاهش سفتی ستون فقرات، گردن و شانه‌ها.
• حرکات کششی غیرفعال برای افزایش دامنه حرکت و کاهش گرفتگی.
• درمان دستی و متحرک‌سازی مفاصل
• ماساژ بافت‌های نرم
• تمرینات تقویت عضلات شکمی و باز کننده پشت، برای ثبات ستون فقرات و به حداکثر رساندن توانایی‌های عملی آنها
• گاهی اوقات تمرینات تنفسی مانند تنفس کنار دنده‌ای و دیافراگمی، برای کاهش سفتی دنده‌ها، آموزش داده می‌شوند.
• مدیریت دائمی وضعیت قرارگیری بدن. اغلب برای غافل نشدن از وضعیت بد قرارگیری بدن و اصلاح آن از آینه درمانی استفاده میشود.
• ارزیابی ارگونومیک.
البته، باید دانست که اصلاح قوز کمر زمان بر است و برای به دست آوردن بهترین نتیجه، پیروی از آموزش‌های فیزیوتراپیست بسیار ضروری است.
در کلینیک فیزیوتراپی بهتوان. در طول برنامه توانبخشی به شما آگاهی های لازم را داده و پشتیبان شما خواهند بود تا بتوانید سفتی و درد کمرتان را کاهش دهید، قدرت عضلاتتان را افزایش دهید و وضعیت قرارگیری بدنتان را بهبود بخشید تا اینکه قادر شوید در بهترین سطح توانایی ممکن به امور ورزشی و روزانه خود ادامه دهید.
تمرینات ورزشی
در زیر چند ورزش قوز کمر ارائه شده که انجام آنها باعث بازیابی راستای مناسب بدن میشود. ما همچنین یک برنامه نمونه ورزش روزانه داریم که نشان می‌دهد چگونه می‌توان این تمرینات را به بخشی از زندگی روزمره خود تبدیل کنید.
حرکت پل
از آنجا که خم کردن قسمت بالایی پشت به جلو برای بدن کار ساده‌ای است، تمرینات پل زدن و نگه‌داشتن وضعیت پل به شما کمک می‌کنند که عضلات و مفاصلتان را طوری پرورش دهید که در حالت خم شده به عقب نیز راحت باشند. پل زدن در همان حال که تمامی گروه عضلات خلفی تنه را فعال می‌سازد، به معکوس کردن تمایل طبیعی بدن به خم شدن به جلو هم کمک می‌کند.
پل زدن یک تمرین اصلاح عملکرد است که علاوه بر فعال کردن عضلات کفل، عضلات عمقی ستون فقرات را نیز تقویت می‌کند.
وقتی قویتر شدید می‌توانید انواع سخت‌ئتر حرکت پل را تمرین کنید، مانند حرکت «پل کامل» که در آن باید طوری به بدن قوس دهید که تنها سر و پاهایتان به عنوان تکیه‌گاه روی زمین بمانند. می‌توانید این حرکات را به شکل حرکات ایزومتریک (چیزی شبیه به حرکت پلانک معکوس ) انجام دهید یا تنه را پایین بیاورید و حرکت را تکرار کنید.
حرکت کششی صلیبی شکل
قرار گرفتن در حالت نشسته به مدت خیلی زیاد باعث کوتاه شدن قسمت‌های بالایی و پایینی پشت، و در نهایت نامناسب شدن وضعیت قامت فرد میشود.
کشش صلیب آن‌قدر برای اصلاح این عضلات کوتاه شده مناسب است که باید آن را هر روز انجام دهید.
نحوه انجام: برای انجام این ورزش قوز کمر سر پا به حالت صاف بایستید، دست‌هایتان را به کنار باز کنید و آنها را تا شانه بالا بیاورید. طوری مچ دست‌هایتان را بچرخانید که انگشتان شستتان رو به عقب قرار بگیرند، و دست‌هایتان را به حالت کشش دادن به سینه عقب ببرید. کمی در همین وضعیت بمانید و سپس به وضعیت اولیه برگردید. این حرکت را تکرار کنید.
چرخش ستون فقرات سینه‌ای
انجام حرکات چرخشی ستون فقرات سینه‌ای برای افزایش توانایی حرکت دادن منطقه ستون فقرات سینه‌ای ضروری است. منطقه ستون فقرات سینه‌ای برای خم شدن، کشیده شدن و چرخیدن تکامل یافته است. افراد مبتلا به قوز کمر توانایی کمی در حرکت دادن این منطقه دارند، بنابراین با انجام حرکت چرخش ستون فقرات سینه‌ای خواهند توانست به خوبی با این مشکل مقابله کنند.
نحوه انجام: طوری روی چهار دست و پا قرار بگیرید که دست‌هایتان کاملاً کشیده شده و دقیقاً روبروی شانه‌هایتان قرار بگیرند. دست راستتان را بلند کنید و آن را پشت سرتان نگه دارید. آرنجتان را به زیر عضلات سمت چپ سینه خود بچرخانید. این چرخش را در جهت عکس انجام دهید تا جایی که آرنجتان بالای سرتان قرار گیرد، و تلاش کنید تا جایی که امکان دارد آرنجتان را بچرخانید. اگر با نگاهتان آرنج متحرک را دنبال کنید این ورزش قوز پشت مؤثرتر خواهد شد.
لغزاندن اسکاپولا (استخوان کتف) روی دیوار
تمرین لغزاندن اسکاپولا روی دیوار علاوه بر بهبود قابلیت حرکت شانه‌ها، با کشیده کردن ستون فقرات سینه‌ای باعث متحرک شدن این قسمت از ستون فقرات نیز می‌گردد. این تمرین، که عضلات منقبض کننده شانه‌ها را نیز تقویت می‌کند، به عنوان یکی از بهترین تمرینات درمانی برای قوز کمر شناخته میشود.
نحوه انجام: حدود 30 سانتی‌متری یک دیوار بایستید، طوری که پشتتان به آن باشد. در حالی که دست‌هایتان به شکل «W» است و کف دست‌هایتان رو به بالا است، دست‌هایتان را آن‌قدر به طرف بالای دیوار هل بدهید که به شکل «Y» دربیایند. شانه‌هایتان را جمع کنید و دست‌هایتان را دوباره به حالت «W» درآورید.
دراز کشیدن به حالت Y
این ورزش بی‌نظیری است که مربی افسانه‌ای، جو دیفرانکو، آن را نام‌گذاری کرده است. فواید این ورزش عبارتند از تقویت عضلات چرخش دهنده در قسمت بالایی پشت و همچنین بهبود توانایی حرکت دادن نواحی قفسه سینه و شانه‌ها.
نحوه انجام: روی شکم دراز بکشید طوری که سرتان روی زمین باشد و قسمت پایینی پشتتان را کمی به داخل قوس دهید. در حالی که دست‌هایتان را به حالت «Y» جلوی خود باز کرده‌اید و انگشتان شستتان رو به بالا هستند، دست‌هایتان را به شکل یک قوس به عقب هل بدهید تا جایی که دست‌هایتان به پشت کمرتان برسد (چیزی شبیه حالت دستبند زدن). دست‌ها را با یک قوس معکوس به حالت اول برگردانید.
اگر این ورزش را به طور صحیح انجام دهید در پایان در قسمت بالایی پشت احساس گرمی خوشایندی خواهید داشت؛ این حرکت برای گرم کردن قسمت بالایی پشت قبل از بلند کردن وزنه مناسب است.
